1.- Texto poético
É un tipo de texto literario con intención estética que expresa os sentimentos e pensamentos do autor.
CARACTERÍSTICAS
A musicalidade e ritmo: número de sílabas de cada verso, rima, sons finais, acentos...
Linguaxe poética, que se caracteriza polo uso de recursos estilísticos para dar beleza e expresividade aos seus textos.
Cantando e rimando
Víctor Grande é un cómico e monologuista galego.
No seguinte vídeo canta unha canción cunha letra que se presta a ser infinita.
Escoita "Coronavirus, non ten rima"
Actividade:
-Engade unha nova estrofa mantendo a musicalidade e a rima
Canción de Víctor Grande
Trabalinguas
Actividades
- Trátase de dicilo o máis axiña posible sen mesturar as palabras
- Podes gravarte e enviar o arquivo de son a vistah10@gmail.com
- Escribe nun editor texto (no ordenador) ou no caderno novos trabalinguas e compárteos a través do gmail de contacto.
1- Catro bois e catro vacas
soben carro costa arriba;
non hai home nesta terra
que catro veces o diga… (ata dicir catro veces).
2. Unha poldra parda petra trouxo un poldro pardo petro;
dixo a poldra parda petra ao poldro pardo petro:
-Trepa pouco, poldro pardo petro, trepa pouco.
3. ¿Ten tinta, Antón? Tinta Antón ten.
4. Por detrás daquel toxo vai un pito coxo.
Corre, pito coxo, pito coxo, corre.
5. Se as miñas guedellas se me enguedellaron,
enguedelladas non deben de estar.
Desenguedelládemas, desenguedelládemas,
se as podedes desenguedellar.
Máis trabalinguas en https://orellapendella.gal/category/trabalinguas/
Debuxar con versos
ACTIVIDADES
1. Le o poema de Gloria Fuertes e reproduce de forma estética o seu contido nun folio, nun bloc de debuxo...
CÓMO SE DIBUJA UN PAISAJE |
Un paisaje que tenga de todo, se dibuja de este modo: unas montañas, un pino, arriba el Sol, abajo el camino, una vaca, un campesino, unas flores, un molino, la gallina y el conejo, y cerca un lago como un espejo. |
Ahora tú pon los colores, la montaña de marrón, el Astro Sol amarillo, colorado el campesino, el pino verde, el lago azul (porque es espejo del cielo como tú), la vaca de color vaca, de color gris el conejo, Las flores… Cómo tú quieras las flores, de tu caja de pinturas. ¡Usa todos los colores! (Gloria Fuertes) |
O caligrama é unha técnica baseada na visualidade, na que se combinan poesía e debuxo.
Un caligrama é un poema visual no que as palabras debuxan ou conforman un personaxe, un animal, unha paisaxe ou calquera obxecto ou concepto imaxinable (onda, peixe, flor, choiva...)
Agustín Fernández Paz
- Elixe un poema
- Traza sobre o papel o debuxo co lapis, de maneira que dispoñas dun patrón sobre o cal escribir o texto.
- Escribe o poema seguindo o contorno do mesmo ou enchendo o seu perfil.
- Borra os trazos do lapis.
Actividades
1. Crea un POEMA DIAMANTE:
Está formado por sete versos que acadan a forma dun diamante :
O 1º verso é un nome.
O 2º verso consiste en dous adxectivos que describen a ese nome.
O 3º verso contén tres verbos.
O cuarto verso está formado por catro substantivos.
O 5º verso son tres verbos.
O 6º verso contén dous adxectivos.
O 7º verso é un nome de significado contrario á primeira palabra do poema.
Exemplo:
NOITE
TRISTE, SILANDEIRA
SORPRENDE, DESBORDA, ACHEGA
FRIAXE, ESCURIDADE, NOITE, ALBORADA
ANUNCIA, INVADE , ACELERA
ANHELADA, DESEXADA
CLARIDADE
Acróstico
VERSOS ACRÓSTICOS son composicións poéticas nas que as inicais de cada verso forman unha palabra ou frase
Graciosa es ella con la gente
Le encantan las promesas
Ojos negros y gigantes
Ríe y es graciosa
Increíble imaginación y mente.
Adora las mariposas…
Gloria Fuertes
Actividade
Escribe ti un acróstico partindo dunha palabra da túa elección
Ciencia con rima
- Le a seguinte definición de vacina e coa información obtida, as ideas principais, trata de crear un poema. Pode ser divertido, orixinal... á vez que instructivo.
"As vacinas protéxennos de contraer algunhas efermidades graves. Conteñen unha parte moi pequena do microorganismos (pode ser un virus ou unha bacteria) que provoca a enfermidade. Ao inxectar só unha parte diminuta, morta ou debilitada, o corpo pensa que está sendo atacado por un axente infeccioso e deféndese creando anticorpos. Ao tempo que adquire unha memoria inmunitaria que lle permitirá recoñecer ese microorganismo e como eliminalo."
Le agora este poema de Rosalía de Castro
Unha vez tiven un cravo
cravado no corazón,
i eu non me acordo xa si era aquel cravo
de ouro, de ferro ou de amor.
Sóio sei que me fixo un mal tan fondo,
que tanto me atormentóu,
que eu día e noite sin cesar choraba
cal choróu Madanela na Pasión.
Está claro que o cravo no corazón é metafórico. A persoa do poema ten un pesar moi grande que a atormenta e a fai infeliz.
O corazón é un órgano vital do que seguro sabes un motón de datos. Compróbao facendo o seguinte test.
Poemas con Problemas
- Aquí che deixamos uns problemiñas de mates escritos en verso. Fai unha lectura comprensiva. Que é o que non sei e quero saber, que información/datos teño para averigualo.
Fai as operacións e envíanos os resultados a traves do Bloque: Respostas aos problemas, indicando o teu nome e curso.
NIVEL DIFICULTADE I
Por un camiñiño
vai camiñando un bichiño
e xa deu oito pasiños.
Entre pegada e pegada mido:
en centímetros, trinta e cinco.
Dime cal foi o seu percorrido?
NIVEL DE DIFICULTADE II
Robertiño, que é o meu veciño,
é pequeno coma un gran de millo.
O seu pai, que se chama Antón,
mide o triple porque é moi grandullón.
Se o pai mide 1´95 m, canto é o que mide o fillo?
AVANZADO
Fun á libraría
a comprar algúns libros de poesía.
Díxome o libreiro,
que é un home moi chusqueiro:
“Se acertas cantos son
os libros desta colección,
douche un máis de promoción”
Pregunteille cal era o acertixo
e isto foi o que me dixo:
“Réstalle 3 á metade deses exemplares
e resulta o primeiro dos números pares”.
Cavilei e resolvín
e aquel agasallo foi para min.
- Inventa ti un problema con rima e compárteo con todos nós.
Para que rime
Escribe sinónimos das palabras subliñadas. Usa o diccionario se o necesitas
Sei dun xornalista dun grande xornal
que escribe noticias dende a capital
e de tal maneira nolas enguedella
que onde é abella el escribe ovella
e nunca se sabe se o que di é cabal
4.- Literatura popular
As adiviñas, os refráns e os trabalinguas son textos da literatura popular.
As adiviñas son definicións enxeñosas de algo coñecido, pero encubríndoo de xeito que o significado queda velados a través de metáforas.
Ten lombo e non anda,
follas e non é planta,
sabe moito e nada fala.
Os refráns son ditos agudos que recollen a cultura e crenzas populares (fenómenos físicos escritos en verso)
I
Baguiño a baguiño,
fixo a vella unha pipa de viño.
II
Lúa nova con tronada, trinta días de mollada.
As cantigas son composicións breves destinadas ao canto. Podemos clasificalas en cantigas infantís, de labor, de costumes, de Nadal e Reis e relixiosas.
ACTIVIDADES:
Que cousa cousiña é...?
Le as adiviñas e fai un debuxo das respostas.
I
Moitas monxiñas
no seu convento
visitan flores
e fan doce dentro
II
Unha saba branca
sen algodón
que cobre a terra toda
e o río non.
III
A miña amiga e mais eu
andamos a un compás,
coas pernas cara adiante
e os ollos para atrás.
IV
Ten pico, non é paxariño.
Cose-cose, non é fío.
Pica que pica no liño,
Na cabeza mete o fío.
Crea unha adiviña a partir destas imaxes.
2.- Como están formados os poemas?
COMO ESTÁN FORMADOS OS POEMAS
VERSO: Conxunto de palabras que forman liñas que teñen unha medida e un ritmo. Na actualidade os poetas utilizan con frecuencia o verso libre, que non está suxeito a rima nin a medida fixa.
ESTROFA: combinación estructurada de determinada cantidade de versos, que se repite ao longo do poema.
Medida dos versos: Para medir correctamente un verso hai que ter en conta que, a norma da medida está fixada pola palabra grave. Polo tanto:
- Se un verso termina en palabra aguda considérase que ten una sílaba máis:
Naceu un volátil bebé no Rosal 11 + 1 = 12
de parto imprevisto, nun berce casual; 11 + 1 = 12
naceu de repente e nun santiamén 11+ 1 = 12
medrou, colleu moza, casou e tamén 11+ 1 = 12
volatilizouse sen deixar sinal 11+ 1 =1 2
- Se termina en palabra esdrúxula considerase unha sílaba menos. A sílaba que non se conta é a postónica (indicada entre paréntesis) que tampouco inflúe na rima:
Aló en Pontevedra habita don Ló(xi)co, 13 - 1 = 12
Por ser un primate vive nun zooló(xi)co 13 - 1=12
en grande gaiola con reixas de ferro 12
que ten un letreiro que di "isto é un herro" 12
e así vive o home deste xeito ilóxico. 13 - 1 = 12
A rima:
Definición: Repetición dunha secuencia de fonemas ou sons ao final do verso a partir da última vogal acentuada, incluída esta.
Rima asonante ou imperfecta: é aquela na que coinciden unicamente as vogais a partir da última vogal acentuada.
Rima consonante ou perfecta: É a coincidencia de vogais e consoantes a partir da última vogal acentuada.
Poemas para compartir
Adaptación ao galego de poemas de Carmen Gil
Coeducación: El trajín de la bruja Pandora e Poemitas divertidos
ACTIVIDADES
Analiza o seguinte poema de Carmen Gil. Nº de estrofas...... versos ....... Rima ..............
É esta bruxa simpática
un gran ás da bruxaría,
e ademais é catedrática
de maxia e feitizaría
Ten a nosa bruxa sen par
un prestixio tremebundo.
Véñena a consultar
os bruxos de medio mundo.
Entre esconxuro e poción,
Volve a casa en media hora
limpa o po do salón
e tende a lavadora.
Entre feitizo e sortilexio,
zurce un camisón morado,
leva ao bruxiño ao colexio,
compra no súper do lado.
Cánsase moito a pobre
Comeza a xornada ás sete
Ten sempre unha quenda dobre
Acaba ata o cornete!
-Acabouse este non parar.
Xa non me queda alento.
O traballo do fogar
faise ao cincuenta por cento
Así que, desde hai un mes,
a tarefa é compartida.
Se se fai entre todos, é
moito menos aburrida.
O limerick
O LIMERICK é un poema humorístico, disparatado, de cinco versos con rima AABBA:
1º verso: Presenta a un personaxe (ou a un obxecto personificado)
2º, 3º e 4º versos: explican o que fai.
5º verso: adoita repetir o final do 1º verso.
Exemplo:
Había unha vez unha lombriga,
que nunca tivera dor de barriga.
Un día apeteceulle almorzar unha flor;
esa tarde non puido aturar a dor.
Iso aconteceulle á pobre lombriga.
Inventa un LIMERICK e compárteo no foro.